تفکر استراتژیک

تعریف تفکر استراتژیک (Strategic Thinking) عبارت است از : ابزاری برای معرفی مفاهیم و رویکردها. ولی معرفی تفکر استراتژیک از طریق تعریف آن کاری کم اثر است. علت این امر در پیچیدگی مفهومی این رویکرد نهفته است. تعاریف متعددی که برای تفکر استراتژیک ارائه شده، هر یک به جنبه هایی از این رویکرد توجه داشته اند. هرچند هیچ یک تمامی ابعاد را دربر ندارند. در چنین شرایطی بهتر است برای معرفی به جای تعریف، به ماهیت و ویژگی های تفکر استراتژیک پرداخته و بدین ترتیب تلاش شود تا نمای صحیحی از این رویکرد تصویر گردد.

از دیدگاه ماهوی تفکر استراتژیک یک بصیرت و فهم است. این بصیرت کمک می کند تا در شرایط پیچیده کسب و کار :

• واقعیت های بازار و قواعد آن به درستی شناخته شود.

• ویژگی های جدید بازار زودتر از دیگران کشف شود.

• جهش های(ناپیوستگی های) کسب و کار درک شود.

• برای پاسخگویی به این شرایط راهکارهای بدیع و ارزش آفرینی خلق شود.

تفکر استراتژیک مدیر را قادر می سازد تا بفهمد چه عواملی در دستیابی به اهداف مورد نظر موءثر است و کدام یک موءثر نیست و چرا و چگونه عوامل موءثر برای مشتری ارزش می آفریند.

این بصیرت نسبت به عوامل تأثیرگذار در خلق ارزش، قدرت تشخیص ایجاد می کند. بدون این تشخیص(صرف منابع مادی و معنوی)، سازمان برای دستیابی به موفقیت بی حاصل خواهد بود. کن ایچی اومی(K.OHMAE) در کتاب معتبر خود با عنوان «تفکر یک استراتژیست» چنین اظهار می دارد که: اگر موضوعات اساسی را تشخیص ندهید، هر قدر به خود و کارمندانتان فشار روحی و فیزیکی وارد کنید، سرانجام نتیجه ای جز سردرگمی و شکست حاصل نخواهد شد. تفکر استراتژیک پیش بینی آینده نیست بلکه تشخیص به موقع خصوصیات میدان رقابت و دیدن فرصت هایی است که رقبا نسبت به آن غافل هستند.

انواع روشهای برنامه ریزی

1. بودجه بندی
2. برنامه ریزی عملیاتی
3. برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت
4. برنامه ریزی غلطان
5. برنامه ریزی SBUها
6. برنامه ریزی استراتژیک سطح کسب و کار
7. برنامه ریزی مشارکتی و تعاملی
8. مدیریت استراتژیک
9. بصیرت و تفکر استراتژیک
10. مدیریت تغییر
11. مدیریت دانش
12. سازمان استراتژیک/ سازمان یادگیرنده
13. برنامه ریزی مبتنی بر ارزش ها
14. شکل گیری استراتژی در سازمان های مجازی
15. بومی سازی دستاوردهای مدیریت استراتژیک

برنامه ریزی تعاملی

برنامه ریزان تعاملی، اهداف زیر را دنبال می کنند:

• هدف های کوتاه مدت (تا یک سال)
• هدف های میان مدت (1 تا 3 سال)
• هدف های دراز مدت (3 تا 5 سال)
• آرمان ها (اهداف بلند مدت که محال عقلی نداشته باشند و همچنین سهل الوصول نباشند و اعتقاد برآن است که در دوره برنامه ریزی شده و پس از آن، پیشرفت به جانب آن ها امکان پذیر است.

برنامه ریزی و سیر تکاملی آن

در نگرش سنتی مدیریت، برنامه ریزی نقطه شروع تمامی حرکتها است که اهمیت آن از گذشته ای دور بر همگان آشکار گردیده و آن را اساسی ترین وظیفه مدیریت دانسته اند.

 

سیر تکاملی برنامه ریزی:

1. محصول گرایی
2. بازارگرایی
3. فراصنعتی

---

می توان گفت ویژگی های زمانی هریک از دوره های مختلف، منجر به گرایش های خاصی از برنامه ریزی شدند که باعناوین ارتجاعی(Reactive)، غیر فعال(Inactive)، فعال(Proactive) و تعاملی  (Interactive) موسومند.

 

گرایش مسلط برخی برنامه ریزان به گذشته است (ارتجاعی). گروهی به زمان حال گرایش دارند (غیرفعال). برخی به آینده گرایش دارند (فعال).

برخی دیگر، گذشته، حال و آینده را به عنوان بخشهای مجزا، لیکن جنبه های غیرقابل تفکیک یک آشفتگی می بینند که باید برای آن برنامه ریزی کرد (گرایش تعاملی).

وجه تمایز سنتی و مدرن

وجه تمایز دوران های تاریخی بشر، در وجود یا فقدان ذخایر علمی - فنی نیست. بلکه این حد فاصل، دو مکانیسم اصلی زیر است:

 

• مکانیسم اول: روش کسب علم و فن
• مکانیسم دوم: روش انتقال علم و فن

 

دو تحول اساسی فوق باعث شده است که بشر در دوران مدرن تاریخ خود موفق به صرفه جوییهای عظیم در نادرترین منابع خود یعنی زمان، گردد. این صرفه جویی است که امکانات وسیع افزایش بازدهی و تولید را برای انسان های عصر جدید فراهم آورده است.

زمان به مفهوم قراردادی ثانیه ها، در دو جامعه سنتی و مدرن، اساسا قابل مقایسه نیستند و بدین صورت است که با گذشت هر ثانیه، شکاف عقب ماندگی بین جوامع سنتی و مدرن معادل کمیت مشخص شده در محور عمق زمان زیاد می گردد.